Προώθηση χωρίς διάλογο;

Της Σόνιας Χαϊμαντά

Πιστοί followers των κοινωνικών δικτύων δηλώνουν οι managers, εκδότες και ιδιοκτήτες των ελληνικών ΜΜΕ, ακολουθώντας τις διεθνείς τάσεις και πρακτικές. Ωστόσο, σύμφωνα με τις διαπιστώσεις των ερευνών του reforme.gr, μέχρι στιγμής τα αξιοποιούν αποκλειστικά για την προώθηση του περιεχομένου τους χωρίς να προχωρούν στην ανάπτυξη διαλογικής σχέσης με το κοινό. Με τη στάση τους αυτή δεν εκμεταλλεύονται τη διαδραστική σχέση η όποια τους δίνει τη δυνατότητα να έρθουν πιο κοντά σε ένα κομμάτι της κοινωνίας το οποίο ειδικά οι εφημερίδες δεν  έχουν προσεγγίσει.  

Το τοπίο στην ενημέρωση διεθνώς έχει αλλάξει ραγδαία καθώς το Διαδίκτυο έχει ανατρέψει πλήρως τα δεδομένα. Βρισκόμαστε σε μια μετάβαση από ένα μονοδιάστατο και αυτοσυντηριτικό μοντέλο, όπου η ενημέρωση ερχόταν από πάνω, σε ένα συμμετοχικό σχήμα με το κοινό ενεργό και όχι απλά σε ρόλο παρατηρητή. Πρωταγωνιστές σε αυτή τη μετάβαση αναδεικνύονται τα social media, τα οποία χαρακτηρίζονται ως το νέο διαφημιστικό El Dorado λόγω της δυνατότητας τους να συγκεντρώνουν ένα κοινό που είναι πιστό και συχνά μόνιμα συνδεδεμένο σε αυτά. Μάλιστα είναι κυρίαρχη πλέον η άποψη πως αν ένα μέσο δεν είναι στα κοινωνικά δίκτυα, το κοινό του θα το ξεχάσει.

Οι μεγάλοι όμιλοι ΜΜΕ διεθνώς επενδύουν εδώ και χρόνια συστηματικά στην κατεύθυνση της πλήρους αξιοποίησης των δυνατοτήτων των Social Media. Προς την ίδια κατεύθυνση κινούνται με σχετική καθυστέρηση και τα ελληνικά παραδοσιακά Μέσα, χωρίς ωστόσο αυτή η προσπάθεια να γίνεται οργανωμένα.

Οι τάσεις αυτές αποτυπώνονται σε επιστημονική έρευνα που πραγματοποίησαν οι Γιάννης Αγγέλου και Βασίλης Κατσάρας, στοιχεία της οποίας παρουσιάζουν και στον δικτυακό τους τόπο reforme.gr, και μελετά τις μεγαλύτερες ημερήσιες εφημερίδες πανελλαδικής κυκλοφορίας, στην οποία διαπιστώνεται ότι παρουσία στο Facebook διαθέτει το 72,7%, λογαριασμό στο Twitter το 63,6%, ενώ κανάλι στο YouTube διατηρεί το 36,4%. Χαμηλότερα είναι τα ποσοστά τα οποία καταγράφονται στο σύνολο των ημερήσιων τοπικών εφημερίδων (μελών του Σ.Η.Π.Ε. και της Ε.Ι.Η.Ε.Ε.).

Σε ανάλογη έρευνα προκύπτει ότι και τα Τηλεοπτικά Δίκτυα κινούνται στην ίδια λογική όσον αφορά στην αντιμετώπιση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης. Το σύνολο των τηλεοπτικών καναλιών πανελλαδικής εμβέλειας έχει παρουσία στο Facebook καθώς επίσης στο YouTube ενώ το 85,71% διαθέτει λογαριασμό στο Twitter. Μεγάλο είναι και σε αυτή την έρευνα το χάσμα που χωρίζει τα δίκτυα πανελλαδικής εμβέλειας από τα περιφερειακά.

Η διαρκώς αυξανόμενη διείσδυση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης στους χρήστες του Διαδικτύου και η σημαντική αύξηση του χρόνου τον οποίο καταναλώνουν σε αυτά, μεταφέρουν τον ανταγωνισμό μεταξύ των ΜΜΕ στο νέο αυτό πεδίο, με τους μεγαλύτερους δημοσιογραφικούς οργανισμούς να καταστρώνουν συγκεκριμένες στρατηγικές για τα Social Media με στόχο την αύξηση του κοινού τους και τη δημιουργία πιστών κοινοτήτων.

Βασικό πεδίο της μάχης αποτελεί το Facebook στο οποίο διατηρεί λογαριασμό πάνω από το 70% των χρηστών του Διαδικτύου στην Ελλάδα και κύριο μέτρο σύγκρισης είναι ο αριθμός των Likes τα οποία συγκεντρώνουν στις σελίδες τους.

Το νέο πεδίο του ανταγωνισμού αποτυπώνεται στις μετρήσεις τις οποίες πραγματοποιεί ο δικτυακός τόπος reforme.gr, σύμφωνα με τις οποίες σε διάστημα μόλις δύο μηνών (Απρίλιος-Ιούνιος) η μέση αύξηση του αριθμού των Likes στις σελίδες των εφημερίδων στο Facebook ξεπερνάει το 15,4%. Οι δέκα δημοφιλέστερες εφημερίδες πανελλαδικής κυκλοφορίας μεταξύ των χρηστών του Facebook συγκεντρώνουν περισσότερα από 50.000 Likes στη σελίδα τους, ενώ οι πρώτες τρεις ξεπερνούν τα 80.000 και η πρώτη τα 146.000 Likes.

 
Όλο και μεγαλύτερο μέρος του κοινού του Διαδικτύου κερδίζει το Twitter, το οποίο χαρακτηρίζεται ως το νέο ισχυρό μέσο δικτύωσης και αυτο-οργάνωσης δυναμικών, μορφωμένων και νεανικών στρωμάτων. Τα παραδοσιακά Μέσα Ενημέρωσης προσπαθώντας να κερδίσουν το νεανικό κοινό το οποίο έχει απομακρυνθεί, επενδύουν συστηματικά και στο συγκεκριμένο δίκτυο με ζητούμενο την αύξηση των ακολούθων των λογαριασμών τους.

Χαρακτηριστικό των προσπαθειών τους είναι σύμφωνα με τις μετρήσεις του reforme.gr το γεγονός ότι οι λογαριασμοί των εφημερίδων στο Twitter αυξάνουν στο διάστημα Απριλίου-Ιουνίου τους followers τους κατά μέσο όρο κατά 19,5%, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η αύξηση αγγίζει ακόμη και το 40%. Πάνω από 10.000 followers διαθέτουν οι δέκα εφημερίδες πανελλαδικής κυκλοφορίας με τους μεγαλύτερους λογαριασμούς στο Twitter, με τις τρεις πρώτες να αγγίζουν τους 70.000.

 
Μία διαφορετική μάχη από αυτήν των ποσοστών τηλεθέασης δίνουν τα τηλεοπτικά κανάλια στο διαδίκτυο. Στο σύνολό τους οι τηλεοπτικοί σταθμοί πανελλαδικής εμβέλειας στρέφονται στη χρήση νέων τεχνολογιών προκειμένου να αυξήσουν την απήχησή τους στο διαρκώς αυξανόμενο κοινό του internet, αλλά τα δεδομένα του διαδικτύου είναι διαφορετικά και σε ορισμένες περιπτώσεις φέρνουν τα …πάνω κάτω.

Μεγάλες είναι οι διαφορές στην απήχηση των εφτά τηλεοπτικών καναλιών πανελλαδικής εμβέλειας στο Facebook με το πρώτο τηλεοπτικό δίκτυο να συγκεντρώνει στη σελίδα του σχεδόν 300.000 Likes και το τελευταίο μόλις 1.899. Δημοφιλέστερος τηλεοπτικός σταθμός μεταξύ των χρηστών του Facebook είναι το Mega.

 
Ισχυρή είναι η παρουσία των τηλεοπτικών καναλιών στο Twitter, όπου σχεδόν όλα συγκεντρώνουν έναν σημαντικό αριθμό followers. Πρώτος με μεγάλη διαφορά στη σχετική λίστα βρίσκεται ο ΣΚΑΙ, που επενδύει εδώ και χρόνια στην παρουσία του στo Twitter, ενώ το ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ TV δε διαθέτει λογαριασμό.

 
Μια από τις μεγάλες συζητήσεις διεθνώς, στην εποχή του διαδικτύου, είναι αυτή που περιστρέφεται γύρω από τον ανταγωνισμό των Traditional Players με τους Pure Players. Τι σημαίνει ο όρος Traditional Players; Πρόκειται για τα παραδοσιακά Μέσα που όπως επιτάσσουν οι εποχές έχουν μεταπηδήσει και στο web, ενώ Pure Players ονομάζονται οι ιστοσελίδες που γεννήθηκαν και λειτουργούν αποκλειστικά στο χώρο του διαδικτύου. Όσο τα παραδοσιακά μέσα δεν ιεραρχούν ως προτεραιότητα το διαδίκτυο αφήνουν περιθώριο σε νέες προσπάθειες να πρωταγωνιστούν ακόμη κι αν σε πολλές περιπτώσεις δεν τηρούν τα επαγγελματικά standards. Με αυτή τη στάση και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το κοινό του διαδικτύου είναι διαφορετικό, δημιουργήθηκε ο χώρος για να αναπτυχθούν νέα ισχυρά brands στο χώρο της ενημέρωσης.

Οι «καθαροί παίκτες» του διαδικτύου στρέφονται στη δύναμη του δημοφιλέστερου κοινωνικού δικτύου, προσελκύοντας δεκάδες χιλιάδες Likes στις σελίδες στις οποίες διατηρούν στο Facebook. Μάλιστα στις περισσότερες περιπτώσεις οι σελίδες τους είναι κατά πολύ δημοφιλέστερες από αυτές των παραδοσιακών παικτών της ενημέρωσης.
 
Ισχυρούς λογαριασμούς διατηρούν οι περισσότεροι ενημερωτικοί pure players του διαδικτύου και στο δημοφιλές και ταχύτατα αναπτυσσόμενο Twitter.  
 
Όπως γίνεται σαφές, τα ελληνικά ΜΜΕ ακολουθώντας τις διεθνείς τάσεις και πρακτικές αποκτούν σταδιακά όλο και ισχυρότερη παρουσία στα Κοινωνικά Δίκτυα. Ωστόσο, σύμφωνα με τις διαπιστώσεις των ερευνών του reforme.gr, μέχρι στιγμής τα αξιοποιούν αποκλειστικά για την προώθηση του περιεχομένου τους χωρίς να προχωρούν στην ανάπτυξη διαλογικής σχέσης με το κοινό. Με τη στάση τους αυτή δεν εκμεταλλεύονται τη διαδραστική σχέση η όποια τους δίνει τη δυνατότητα να έρθουν πιο κοντά σε ένα κομμάτι της κοινωνίας το οποίο ειδικά οι εφημερίδες δεν το έχουν προσεγγίσει.